Fazla mesai ücreti nedir? fazla mesai ücreti nasıl hesaplanır?

İşveren ile çalışan arasında iş protokolüne bağlı olan iş saatlerinde aşımlar meydana gelebiliyor. Bu durumların meydana gelmesine ise fazla mesai denir. Peki fazla mesai nedir? Fazla mesai ücreti nedir ve nasıl hesaplanır? sorularının cevapları da çok merak edilerek araştırılmaktadır. Biz de bu haberimizin içeriğinde sizlere bu konunun detaylarını anlatacağız.

İşverenler bazı dönemlerde talep yoğunluğu yaşanmasından dolayı işleriorganize etmek için bazen sıkıntıya düşmektedirler. İşveren ile çalışan arasında iş protokolüne bağlı olan iş saatlerinde bazen aşımlar meydana gelmektedir. Bu durumların meydana gelmesine ise fazla mesai denir. İşveren ile işçinin haklarını takip etmeleri için neler yapılması gerekir? Fazla mesai ücreti nasıl hesaplanır? İşte detaylar..

Fazla mesai nedir?
4857 sayılı İş Kanunu 'nun 41. Maddesi gereğince Türkiyede haftalık mesai süresi 45 saat olarak belirlenmiştir. 45 saatin üzerinde çalışan kişiler fazla mesai olarak adlandırılmaktadır. İşverenin işlerinin günü gününe ilerliyor, her gün yapılacak işler yapılıyor ve bir sonraki gün için de hazırlıklar yapılmaktadır. Bu süreç ileriye doğru devam ederken unutulmamalıdır ki en önemli nokta çalışanınızın mesai ücretidir. İşçi ile işveren kşisinin haklarını ve yapmaları gereken yükümlülükleri yerine getirmeleri ve bu süreci de takip etmeleri gereken konulardan bir tanesi de mesai ücreti hesaplamasıdır. 

Fazla mesai ücreti nedir?
4857 sayılı İş Kanunu 41. Maddesi gereğince Türkiye 'de haftalık olarak çalışma süresi 45 saattir. 45 saatin üzerinde çalışan kişiler fazla mesai olarak nitelendirilmektedir.
Fazla mesai ücreti; iş yeri sahibi olarak aldığınız işçilerinize belli bir maaş belirlediğiniz ve çalışanlarınızı da işe alma süecini başlatmış olursunuz. Verilen bu ücret, İş Kanunu 'nda haftalık maksimum çalışma süresine kadar olan mesainin karşılığı olacak şekilde kabul edilmektedir. Kanunda da belirtildiği üzere bu süreyi işçilerinize aştırdığınız zamanlarda fazla mesai ücreti ödemeniz gerekir.
İşletmelerin çalışma sürelerini eşit olarak günlere böldüğüüz zaman genel olarak 7,5 saate eşit gelmektedir. İş verenin işlerinin yoğunlaşması halinde ise işçi ile işveren arasında anlaşma sağlanması halinde 45 saatlik mesainin de belli günlere yayıldığını göreceksiniz.
Burada ki en önemli konu, hiçbir işveren günlük olarak 11 saatin üstünde çalışanından çalışmasını talep etme hakkına sahip değildir ve çalıştıramaz. Ayrıca, haftalık mesai saatiniz 45 saatin altında ise haftalık 45 saate kadar yapılmış olan mesailer de fazla çalışma sayılır yani '' fazla sürelerde çalışma '' olarak adlandırılmaktadır. 

Fazla mesai ücreti hesaplaması nasıl yapılır?
Öncelikle bilmeniz gereken en önemli konu, 1 saatlik mesai ücretinin bürüt maaş üzerinden hesaplanmasıdır. Bu durumu formül olarak belirtmek gerekir ise, brüt maaşınızı öncelikle 30 'a sonrasında da 7,5 'a böldüğünüzde 1 saatlik mesai ücretimize kolaylıkla ulaşabilirsiniz.
Asgari ücret mesai hesaplama yolunu bir örnek vererek anlatalım. 2020 senesinde asgari ücretin brüt 2,943 TL olması ile hesaplama işlemine başlıyoruz ve çalışanın 1 aylık kazancı olan asgari ücretin saatlik miktarını bulmak için de 1 aylık çalışmanın saatlik değerini 225 saate bölüyoruz. 
Asgari ücretin mesai ücret hesaplamasını da bir örenk ile açıklayalım. Mesela, 2020 yılının asgari ücret üzerinden brüt olarak aldığı net rakam 2,943 TL baz alındığında işçinin aylık kazandığı kazancının saatlik ücretini bulmak için de 1 aylık saatlik değerini gösteren 225 saate böleriz. 
* Saatlik kazanılan ücret miktarı: 2,943 / 225 = 13,08 TL eder.
* Sonra da fazla mesaiden dolayı % 50 ekleme yapılır ve elde edilen sonuç 1,5 ile çarpılır.
* % 50 zamlı ücret: 13,08 x 1,5 = 19,62 TL eder.
* Örneğin; asgari ücret ile çalıştığımız herhangi bir hafta boyunca 45 saatlik maksimum mesai saat sınırı geçilerek 50 sat mesai yapıldı. Bu durumda fazla mesai ücretini bulmak için haftalık çalışılan toplam saatten 45 saat çıkarılarak sonuç elde edilir.
* 50 - 45 = 5 saat mesai yapar.
* Sonra da % 50 zamlı ücret ile çarpılır. En son elde edilen sonuç ek mesai ücretidir.
* 5 ( saat ) x 19,62 = 98,10 TL ek olarak ödenecek olan fazla mesai ücretidir.
Genel tabir ile ifade etmek gerekirse fazla çalışma halinde ödenecek olan ücret miktarı, normal saatlerde almış olduğunuz saatlik mesai ücretinin % 50 yükseltilmesi ile ödenir. Mesai saati dışında yapılan çalışma hallerinde her bir saat için ödenecek olan normal zamanda ki çalışma saatinin % 25 oranında yükseltilmesi ile ödenmektedir.
İşçinin ya da çalışan kişinin bu durumu maddi kazanç yerine serbest zaman kullanımı olarak da değerlendirme hakkı vardır. Eğer bu durum ile karşı karşıya kalındığında fazla çalışılan 1,5 saat, fazla süreler ile çalıştığı her saat karşılığında 1,15 dakikayı serbest zaman olarak kullanma hakkı bulunmaktadır. Bu yüzden de yapılan mesai saatlerinin takibi titiz bir şekilde uygulamaya geçilmelidir.
Her bir çalışanınızın şirketinize olan maliyetini hesaplama ile birlikte, düzenli olarak mesai hesaplama işlemelerinin de yapılması gerekir.  Serbest zaman sürelerini iş yerine yazılı olarak bildirmek koşulu ile fazla mesaiyi takip eden 6 ay içinde izi yapılabilir. Ancak, bu izin hakkı işverenin işlerinin yoğunluğuna göre de organize etme hakkı vardır. 
İşveren kişisi dilerse izini parça halinde ya da toplu olarak kullandırabilir. Bu yüzden de yaılan mesai saatlerinin takibi çok dikkatli bir şekilde hayata geçirilmelidir. Bütün şirket çalışanlarının firmaya olan maliyet hesaplamalarının yanında düzenli olarak mesai hesaplama işlemlerinin de yapılması gerekiyor.