Montrö Boğazlar Sözleşmesi nedir?

Lozan Antlaşması’nın yapıldığı gün Boğazlar Sözleşmesi de imzalanmıştı. Boğazlar askersiz hale gelecek ve bu bölgelerde asker bulundurmak yasak olacaktı. Bölgenin emniyeti ,Milletler Cemiyeti tarafından sağlanacaktı. Türk temsilci başkanlığında bir Boğazlar Komisyonu kuruldu. Türkiye’nin Boğazlar üzerindeki hakları ve hakimiyeti kısıtlı hale gelmişti.

Türkiye 1933 senesinden itibaren bu sözleşmenin kalkması için elinden geleni yaptı. 17 Nisan 1935’te toplananan Milletler Cemiyeti Konseyi’nde Türk Dışişleri bu konu üzerinde çokca durdu. Bu sayede diplomatik olgunlaşmalar sağlanmış oldu.

10 Nisan 1936 tarihinde Boğazlar Sözleşmesi’ni imzalamış olan devletlere ,Türkiye yeni nota verdi. İtalya dışında ,diğer imzalamış olan devletler Türkiye’nin teklfini kabul ettiler. Bu sayede Boğazlar Sözleşmesi iptal oldu ve 20 Temmuz 1936’da Montrö imzalandı. Montrö Sözleşmesi şunları içermektedir ;

Boğazların kontrolü tamamen Türkiye’ye ait. Askeri ve savunma tedbirlerini Türkiye sağlayacaktır. Boğazların geçişini denetleyen Komisyon kaldırıldı. Bu maddelerle Türkiye ,Boğazlar üzerinde hakimiyetini sağlamış oldu.

Barış zamanında , Karadeniz’e kıyısı olmayan devletlerin ticaret gemileri serbest şekilde geçer. Savaş gemileri ve Denizaltı ve uçak gemileri geçemez.

Savaş zamanında, gemilerin geçişi Türkiye’ye bağlı olacak. Eğer Türkiye tarafsızsa gene ticaret gemileri serbestçe geçebilir. Savaşan tarafların  gemileri  asla geçemez.